Do niedawna wraz ze śmiercią właściciela, z rynku znikała również firma. W większości przypadków problem ten dotyczył jednoosobowych działalności lub mikroprzedsiębiorstw, które zatrudniały kilku pracowników, ale nie tylko. Na szczęście Ministerstwo Rozwoju wprowadziło tzw. ustawę o sukcesji. Jak możesz sprawić, aby Twoja firma mogła funkcjonować po śmierci?
Jak wyglądała sytuacja prawna przed ustawą?
Przed wprowadzeniem ustawy o sukcesji firmy, spadkobiercy mogli przejąć jedynie majątek zmarłego właściciela. Jednak nie mieli możliwości przejęcia praw potrzebnych do dalszego prowadzenia firmy, t.j.: NIP, nazwa, itd. Z tego powodu firma umierała wraz z przedsiębiorcą. Taka sytuacja prawna była niekorzystna zarówno dla rodziny, jak i Państwa, które mogło czerpać zyski z podatków – gdyby działalność była prowadzona. Natomiast 25 lipca 2018 r. Prezydent podpisał ustawę z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, która zawiera regulacje związane z dalszym prosperowaniem firmy po śmierci przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej).
Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego za życia przedsiębiorcy
Sukcesja pozwala przedsiębiorcom przekształcić firmę (w zależności od rodzaju) m.in. w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. To umożliwia osobie powołanej przejęcie praw i obowiązków, związanych z załatwieniem formalności dotyczących dalszego prowadzenia firmy do czasu zakończenia formalności spadkowych. Zarządca sukcesyjny może zostać powołany przez przedsiębiorcę za życia lub zyskać takie uprawnienia z chwilą jego śmierci. Jak przebiega procedura ustanowienia zarządcy sukcesyjnego? Do tego celu potrzebne są:
- powołanie zarządcy sukcesyjnego przez przedsiębiorcę
- zgoda osoby powołanej na zarządcę sukcesyjnego na przejęcie tej funkcji
- wpis do CEIDG zarządcy sukcesyjnego
Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego jest możliwe nawet w przypadku zawieszenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę. Osoba powołana musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych i nie może posiadać zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Taki stan wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Przedsiębiorca może powołać również zastępców na wypadek, gdyby ustanowiony zarządca sukcesyjny nie mógł lub nie chciał pełnić tej funkcji. Żeby postanowienie nabrało mocy prawnej, przedsiębiorca musi dokonać wpisu zarządcy do CEIDG za życia. W przeciwnym razie procedura będzie przeprowadzona po jego śmierci – w takim przypadku jest bardziej skomplikowana.
Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy
W przypadku, gdy przedsiębiorca nie dokona za życia wpisu do CEIDG, po jego śmierci zarządcę sukcesyjnego może ustalić jedna z trzech osób:
- Małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w ramach spadku
- Spadkobierca ustawowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek
- Spadkobierca testamentowy przedsiębiorcy, który przyjął spadek. Może też tego dokonać zapisobiorca windykacyjny, po przyjęciu zapisu windykacyjnego – jeżeli przysługuje mu udział w przedsiębiorstwie zgodnie z testamentem.
Jeżeli przedsiębiorca nie powoła zarządcy sukcesyjnego, to mogą go powołać spadkobiercy, którzy posiadają łącznie 85% udziałów w przedsiębiorstwie przejętych w spadku. W takim przypadku zostaje sporządzony akt notarialny, który zawiera informacje o powołaniu danej osoby oraz wyrażenie jej zgody na pełnienie tej funkcji. Kolejną formalnością jest dokonanie wpisu zarządcy do CEIDG. Od tego momentu osoba powołana na zarządcę sukcesyjnego przejmie wszystkie prawa i obowiązki przysługujące z racji pełnienia tej funkcji.