Fundusze obligacji uważane były jeszcze niedawno za jedną z najbezpieczniejszych inwestycji na rynku finansowym. Charakteryzowały się one korzystniejszym oprocentowaniem niż lokaty bankowe w czasie niskich stóp procentowych. Jednak okazało się, że większość klientów z prawie 200 funduszy nie może nawet odzyskać kwoty zainwestowanego kapitału. Straty, które wyniosły nawet ok. 14%, zostaną odrobione w ciągu 3 lub 4 lat, jeżeli na rynku nie dojdzie do jeszcze mocniejszych ruchów ze strony banków centralnych.
Z raportu analizy.pl za pierwszych 11 miesięcy 2021 r. wynika, że klienci funduszy obligacji, stracili średnio 1% kapitału zainwestowanego w obligacje korporacyjne. Inwestorzy posiadający obligacje Polskie, w tym okresie stracili 2,8%. Z kolei Ci, którzy zainwestowali w obligacje długoterminowe (uniwersalne), ponieśli straty w wysokości 6%. Pod koniec grudnia 2021 r., prawie 150 obligacji wykazało ujemną stopę zwrotu – licząc od początku roku. Ciekawostką jest fakt, że na liście znalazły się fundusze, których charakterystyka oznaczała – „niskie ryzyko”, „spokojna inwestycja”. Na najgorszych funduszach inwestorzy stracili nawet 14%. Na odrabianie strat, potrzeba nawet 4 lat.
Czynniki, które spowodowały spadek cen obligacji
Wiele osób, które zainwestowały pieniądze w fundusze obligacji, zastanawiało się, dlaczego ich wycena tak drastycznie spadała w ubiegłym roku. Wpłynęły na to głównie 2 czynniki:
- rosnąca inflacja – spowodowała wzrost oprocentowania nowo wyemitowanych przez rząd obligacji
- oczekiwania inwestorów światowych – wobec podniesienia stóp procentowych w Polsce
Jak to wygląda w praktyce?
Fundusze inwestycyjne obligacyjne obejmują m.in. specjalne serie obligacji rządowych. Są to obligacje dedykowane dla odbiorców instytucjonalnych, czyli m.in funduszy inwestycyjnych. Przez ostatnie lata większość funduszy kupowała obligacje z niskim oprocentowaniem, co przy rekordowo niskich stopach procentowych nikogo nie dziwiło. I wszystko działało dopóki nie podwyższono stóp procentowych. Oferta obligacji musiała dostosować się do warunków rynkowych, więc nowe serie obligacji miały dużo lepsze parametry- wyższe oprocentowanie i np jego indeksację. Tym samym cena obligacji o gorszych warunkach spadła z racji na wysoką podaż. Klient funduszu jest nabywcą jednostek. Z kolei okres zapadalności (termin, w którym emitent obligacji zgodnie z warunkami emisji, zobowiązuje się do odkupu obligacji od posiadacza), często wynosi kilka lat. Większość obligacji jest notowana na giełdzie, na której jest wyceniania. Jeśli klient wycofa się z funduszu, to ten musi sprzedać obligacje po cenie giełdowej i zwrócić kapitał.
Oprocentowanie nowo wyemitowanych obligacji może szybko rosnąć, np. w związku z rozwojem gospodarczym i zyskaniem większej wiarygodności państwa. W takim przypadku tzw. stare obligacje mogą stać się dla inwestorów nieatrakcyjne, z uwagi na niskie oprocentowanie. To powoduje, że wycena funduszy obligacji, zaczyna spadać. Natomiast inwestorzy wybierają nowo wyemitowane i wyżej oprocentowane papiery wartościowe.
Oczekiwania inwestorów wobec stóp procentowych
Kolejnym czynnikiem, wpływającym na wycenę funduszy obligacji są oczekiwania inwestorów, odnośnie stóp procentowych. W takim przypadku nie inwestują kapitału w fundusze obligacji z niskim oprocentowaniem, lecz oczekują na emisję papierów wartościowych wyżej oprocentowanych. To z kolei powoduje, że cena starych obligacji spada, a fundusze notują straty. Inflacja w Polsce ostatnimi laty spowodowała systematyczny spadek wartości nabywczej pieniądza. Było to odczuwalne w 2021 r., przez co inwestorzy zaczęli żądać wyższych odsetek za zakup nowo wyemitowanych obligacji. Podniesienie stóp procentowych spowodowało wzrost oprocentowania nowo wyemitowanych obligacji i jednocześnie spadek popytu na stare z niskim oprocentowaniem.
Dodatkowe czynniki, które wpłynęły na spadek wyceny funduszy
Kolejnymi czynnikami, wpływającymi na wycenę funduszy obligacji jest korelacja między rentownością a ceną obligacji. Jeśli stopy procentowe rosną, to rentowność wzrasta, natomiast cena obligacji na rynku zaczyna spadać i odwrotnie. Dlatego warto przeanalizować rynek, aby porównać te zależności w ostatnich latach i ocenić szanse na zysk. Poza tym, każdy fundusz pobiera opłatę za zarządzanie aktywami, która jest często odliczana każdego dnia od wyceny jednostki funduszu. Taka sytuacja dodatkowo obniżyła stopę zwrotu, a nawet całkowicie ją wyeliminowała.
Fundusze obligacji, pozwalają inwestować kapitał, co pozornie nie wymaga znajomości rynku. Jednak zakup jednostek funduszu bez wcześniejszej analizy rynku i prognoz, może doprowadzić do strat – tak, jak miało to miejsce w 2021 r. Dlatego przed zakupem należy przeprowadzić analizę sektora, który jest związany z danym funduszem oraz jego rozwój. Istnieją różne sposoby na zabezpieczenie kapitału przed inflacją i jego pomnażanie. Dlatego posiadając kapitał na inwestycję, warto zapoznać się również z rynkiem nieruchomości.