W przypadku prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej lub mikroprzedsiębiorstwa, biznes staje nad krawędzią wraz ze śmiercią właściciela. Wygasają wszelkie umowy oraz zobowiązania prawne w stosunku do innych podmiotów gospodarczych i prawnych. Dlatego ważne jest uporządkowanie tego typu spraw już za życia. Jak zabezpieczyć prawnie biznes na wypadek śmierci właściciela?
Zabezpieczenie ciągłości biznesowych?
Zabezpieczenie ciągłości biznesowych polega na kilku podstawowych czynnościach prawnych i biznesowych, które obejmują m.in.:
- plan sukcesji
- zabezpieczenie płynności finansowej firmy
- zabezpieczenie systemu informatycznego (danych firmy)
Kluczowe znaczenie ma sukcesja firmy, która stanowi zabezpieczenie na wypadek śmierci właściciela, zgodnie z ustawą z dn. 25 listopada 2018 r. W tym celu przedsiębiorca powinien powołać zarząd sukcesyjny i ustanowić zarządcę sukcesyjnego za życia lub śmierci. Zarządcą może zostać krewny lub osoba niespokrewniona ze spadkodawcą, która posiada pełne zdolności do wykonywania czynności prawnych oraz prowadzenia działalności gospodarczej, m.in. musi mieć ukończone 18 lat. Jej zadaniem będzie wykonywanie praw i obowiązków zmarłego właściciela firmy. Przedsiębiorca musi złożyć oświadczenie, że powołuje daną osobę na zarządcę sukcesyjnego. Po wyrażeniu przez nią zgody i złożenia oświadczenia, dokonuje wpisu do CEIDG (Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej).
Czynności zachowawcze spadkobierców
Jeżeli przedsiębiorca nie wyznaczył zarządcy sukcesyjnego, to spadkobiercy mogą w ciągu 2 miesięcy przeprowadzić czynności zachowawcze związane z kontynuacją działalności firmy. Czynności te powinny zostać zgłoszone do naczelnika urzędu skarbowego. Jeżeli jedna z osób uprawnionych do wykonywania czynności związanych z prowadzeniem firmy nie będzie miała stosownych uprawnień lub nie wyrazi takiej zgody, działalność firmy zostanie wstrzymana na okres 2 miesięcy. Po tym czasie zostanie wznowiona lub zamknięta.
Prawa i obowiązki zarządcy sukcesyjnego
Zarządca sukcesyjny po objęciu funkcji przejmuje prawa i obowiązki zgodnie z pełnioną funkcją. Przysługują mu prawa związane z: nazwą firmy, NIP oraz zarządzaniem danymi potrzebnymi do kontynuowania prowadzenia biznesu. Ciągłość zachowują umowy o pracę (jeśli firma zatrudnia pracowników), pozwolenia, koncesje, itd. Ustawa o sukcesji firmy umożliwia też powołanie zarządcy spadkobiercom właściciela firmy – na wypadek, jeżeli sam tego nie dokona. Ułatwia też rozliczanie podatków i zwalnia z podatku od spadków osobę przejmującą przedsiębiorstwo. Zarządca sukcesyjny będzie mógł zarządzać firmą po śmierci przedsiębiorcy, aż do czasu zakończenia formalności związanych z przejęciem firmy w spadku przez spadkobierców, m.in.: dysponować kontem firmowym oraz realizacją zleceń i umów (usługi, dostawy, płatności itd.).
W przypadku gdy przedsiębiorca powoła zarządcę za życia, zawarte umowy firmowe będą kontynuowane w sposób płynny. Natomiast brak zarządcy może spowodować, że każda ze stron umowy przerwie wykonywanie czynności z nią związanych do czasu, gdy zostanie powołany przez spadkobierców. Po przejęciu funkcji, zarządca zobowiązany jest do sporządzenia notarialnego spisu inwentarza. Jednak by spadkobiercy mogli powołać zarządcę, muszą mieć min. 85% udziałów w firmie, które przysługują im w spadku.